De social enterprisebeweging groeit. Tony Chocolonely, Dopper en Fairphone zijn inspirerende en bekende voorbeelden. Maar hoe verschilt een sociale onderneming van een buurtinititiatief? Waar komen ze overeen en waar zijn ze anders? En wat voor categorieën zouden we dan kunnen onderscheiden?

Voor haar studie verdiepte onze nieuwe Starters4Communitiescoördinator Steef van Lokven zich in deze vraag. Lees hier een samenvatting van haar observaties met voorbeelden van initiatieven waar Starters4Communities mee samenwerkte.

RESEARCH

We leven in een samenleving waarin participatie en ondernemende burgers een prominente rol innemen. Lokale initiatieven slagen er steeds vaker in op een duurzame manier een positief verschil te maken. In ons denken en praten over sociaal ondernemerschap leggen we echter vanzelfsprekend de link met de grote en bekende succesverhalen. Om de verschillen en overeenkomsten te duiden tussen buurtinitiatieven en sociale ondernemingen onderscheidt Steef vijf categorieën:

Verbindende buurtinitiatieven

Bij deze categorie kun je denken aan gezamenlijke moestuinen, zang- of theaterclubjes in de wijk die door buurtgenoten zijn opgericht. Vaak is er een voorzitter of organisator die de kar trekt en ontstaan er mooie ontmoetingen. Deze initiatieven zijn in de meeste gevallen opgezet door middel van een eenmalige of terugkerende subsidie. Sommigen gebruiken lidmaatschap als inkomstenbron en de organisatoren en het team zetten zich veelal vrijwillig in. Een voorbeeld van zo’n initiatief ondersteund door Starters4Communities is het Ouderencafé van Henna Trustfull in Wijkservicepunt Flevopoort in Amsterdam-Oost.

Buurtinitiatieven als facilitators

Denk aan leegstaande bibliotheken en buurthuizen die door actieve buurtbewoners weer benut worden en fungeren als ontmoetingsplekken. Ruimtes worden vaak verhuurd aan verenigingen of ondernemers die workshops willen geven, en soms wordt er een horecafunctie toegevoegd. Daarnaast spelen vrijwilligers een sleutelrol in het bestaan van deze initiatieven, meestal ondersteund door een paar betaalde krachten. Deze initiatieven genereren eigen inkomsten en hebben hiernaast financiering nodig vanuit subsidies, donaties of fondsen. Voorbeelden zijn Buurtkamer Corantijn, bewonersbedrijf De Meevaart, of het Suikertantes Café.

Ondernemende buurtinitiatieven

Deze buurtinitiatieven hebben de ambitie om door te groeien en te exploiteren met een financieel duurzaam verdienmodel. Ze kijken hoe zij hun dienst of product goed in de markt kunnen zetten, zijn in staat zelf inkomsten te generen en willen zoveel mogelijk zonder subsidies of fondsen opereren. Voorbeelden van inspirerende locaties met buurt en/of duurzaamheidsidealen zijn De Alchemist, MidWest en de Metaalkathedraal. Andere voorbeelden zijn cultureel leerwerkbedrijf B-Challenged en duurzaam en sociaal atelier BORO*MINI.

Sociale ondernemers met lokale focus

Deze groep ondernemers heeft een product of dienst die succesvol in de markt is gezet (of gezet gaat worden). Zij zouden graag hun dienst of product doorontwikkelen naar andere steden of locaties, of hun concept implementeren binnen een nieuwe sector. Ze creëren veel sociale impact maar streven niet naar uitbreiding naar andere landen om wereldproblematiek aan te pakken of systemische sectorverandering teweeg te brengen. Voorbeelden zijn Granny’s Finest en De Deelkelder.

Sociale ondernemers met globale focus

Deze ondernemers hebben een duidelijke wereldmissie en willen impact maken op wereldschaal met de dienst of het product dat ze in de markt hebben gezet. Ze hebben een activistisch randje en streven ernaar een disruptief effect te genereren. Voorbeelden zijn Moyee Coffee en Waka Waka.

Omdat we in ons denken en praten over sociaal ondernemerschap vooral de focus leggen op de laatste twee categorieën (sociaal ondernemers met lokale en globale focus), worden buurtinitiatieven soms achterwege gelaten. Het is echter in de toenemende trend van sociaal ondernemerschap onder burgers belangrijk dat we ook kijken naar de uitdagingen waar deze buurtinitiatieven voor staan. Voor veel buurtinitiatieven is het lastig de juiste middelen te vinden (denk aan geld, locatie en netwerk), de marketing en communicatie professioneel op te zetten en een goed team aan te trekken en te managen. Deze vorm van actief en ondernemend burgerschap is heel belangrijk voor de leefbaarheid in wijken en veel burgers kunnen wat extra steun, vaardigheden en erkenning goed gebruiken. Steef hoopt hier bij Starters4Communities aan bij te kunnen dragen.

Dit artikel is gebaseerd op het werk van onze nieuwe S4C-coördinator Steef van Lokven. Klik hier voor een interview!